Kilka dni temu, jako zdeklarowana książkowa gadżeciara chwaliłam się nowymi kolczykami w kształcie książki. Tej książki. Oczywiście fakt, że znalazłam je będąc właśnie w trakcie lektury uznałam za znak. Nie wiem jaki i czego, ale jakiś przecież musiał być. Pisałam, też że za mało u mnie klasyki i trzeba to nadrobić, że szykuję recenzję. A teraz wpatruję się w panel oraz migający kursor i zastanawiam, czy będę w stanie to zrobić.

 Zrozumcie, że język może ukryć prawdę, ale oczy - nigdy! s. 177

Pomysł na recenzję zmieniał mi się po kolejnej przeczytanej stronie, szybko zorientowałam się też, że nie zamieszczę w niej wszystkich cytatów, które zrobiły na mnie wrażenie. Na przykład to może być moje motto:

"Jestem wiedźmą i bardzo się z tego cieszę" s. 384 

Może zmieściłabym się, gdybym chciała utworzyć kalendarz z cytatem na każdy dzień? No i jak zrecenzować książkę, o której wszystko zostało już powiedziane? Jak wyrazić swoje zdanie, skoro już jest jedyne słuszne? Nie, spokojnie, nie próbuję być na siłę kontrowersyjna i powiedzieć, że nie wiem, czym się wszyscy zachwycają, że gniot; ewentualnie, że "całkiem spoko, ale bez przesady". Tylko, kto przeczyta kolejną recenzję - zachwyt? Dlatego skupię się na dwóch rzeczach, które zajmują moje myśli po lekturze. Dwóch rzeczach, za które ja (kolejna czytelniczka) pokochałam tę książkę. I od razu zapowiadam, że będzie to nieco inna recenzja niż zwykle.

Ciekawość to pierwszy stopień do piekła,

 

mówi stare przysłowie. I wszystko już wiem. Zastawiałam się, co takiego jest w tej książce, że drżącymi z niecierpliwości palcami przerzucałam kolejne strony? Tym, co podtrzymuje fabułę i zatrzymuje czytelnika może być np. chęć rozwiązania zagadki kryminalnej czy nadzieja, na "żyli długo i szczęśliwie". To wątki, przez które nie chcemy odłożyć książki. Czy były obecne w "Mistrzu i Małgorzacie"? Poniekąd. Ale takie wątki bywają przewidywalne. O tej książce można powiedzieć wiele, ale na pewno nie to, że była przewidywalna. Po prostu Bułhakow zawarł pakt z diabłem. Podpisał cyrograf jak nic. Szatan powiedział mu "Weź napisz o mnie, czytelnika będzie zżerała ciekawość (więc dasz mi potencjalne dusze do piekła ;)) a twoją książkę będą nazywać arcydziełem". Ale jak to diabeł, trochę go wykiwał. Autor sukcesu się nie doczekał...

Druga rzecz to styl

I znowu chodzi mi po głowie ten szatan. Dzisiejsi twórcy otwarcie mówią, że wena to ściema, a pisanie to rzemiosło. Ale wciąż pojawiają się głosy o natchnieniu czy muzie, nie wspominając o Duchu Świętym, który, jakby nie było, przyczynił się do powstania największego bestsellera świata, Biblii.
Ta książka napisana jest tak świetnie, że Bułhakow na pewno skorzystał z pomocy jakiegoś szepczącego mu go ucha głosu i bynajmniej nie była to biała gołębica. Prędzej czarny kot. Można się upierać, że jest taka dobra, bo pisał ją przez kilkanaście lat i szlifował jak diamencik. Ale ja tam swoje wiem. Ten styl jest po prostu jedyny w swoim rodzaju (tak wiem, to błąd), wyjątkowy. Czytając miałam wrażenie, że niesie mnie jakaś niewidzialna siła (nieczysta za ciekawość - prosto do piekła, zapewne). Z jednej strony było poetycko - z drugiej prosto, zrozumiale. Z jednej strony zabawnie, z drugiej ambitnie.

 "Ach messer, moja żona, gdybym ją tylko miał, dwadzieścia razy mogła zostać wdową" 

s.380

Dzieło Bułhakowa to przykład powieści w powieści. Tę drugą stanowi powieść o Poncjuszu Piłacie, tworzona przez tytułowego mistrza. W moim odczuciu zabieg ten jest dużo głębszy. Czasami miałam wrażenie, że każdy akapit, ba! czasem nawet zdanie stanowiło osobną historię, zamkniętą całość. W tak krótką formę autorowi udało się wpleść wstęp, rozwinięcie i zakończenie. Stąd mój problem w wyborze cytatów - zdania były tak piękne, okrągłe, poetyckie, wymowne (brakuje mi komplementów). Całej książki nie skopiuję. A te dialogi...? Palce lizać!

"- Nie podobają się panu moje wiersze? - spytał zaciekawiony Iwan.

- Strasznie mi się nie podobają.

- A które z nich pan czytał?

- Nie czytałem żadnych pańskich wierszy! - nerwowo wykrzyknął przybysz.

-Więc dlaczego pan tak mówi?

- Cóż w tym dziwnego? - odpowiedział gość. - Albo to nie czytałem innych wierszy?"

s. 140 

Źródło: http://www.wachamksiazki.pl/obrazek/5218/mistrz-i-malgorzata

To są właśnie dwie rzeczy, za które ja pokochałam "Mistrza i Małgorzatę": nieprzewidywalna, surrealistyczna fabuła i piękny styl. Ale w książkach szukam też wartości, przesłań, podtekstów. A tych tutaj jest od zatrzęsienia. Wytykanie ludzkich przywar, w tym obłudy, pazerności, egoizmu (zarówno u władz, jak i obywateli) naprawdę udało się Bułhakowi. O tym, że zrobił to należycie, świadczy choćby fakt, że publikacja jego książki była wielokrotnie blokowana przez cenzurę.

Lubię siedzieć nisko (…) upadek nie jest wówczas tak niebezpieczny. s. 217

A czy żyli długo i szczęśliwie? Kto czytał ten wie, a tym którzy dotąd nie spotkali się z Wolandem i jego świtą, oraz Małgorzatą i Mistrzem tego nie zrobię i nie zdradzę. Bo tę książkę naprawdę warto przeczytać. Samemu. Od początku do końca. I pewnie więcej niż jeden raz.

Ocena tradycyjna: 10/10
Moja ocena: wyższa półka


Cytaty i numery stron do nich pochodzą z tego wydania: